Đến với du lịch Mù Cang Chải bạn không chỉ được ngắm những cảnh sắc thiên nhiên thơ mộng và hùng vĩ của núi rừng miền tây mà còn được thưởng thức những món ăn ngon mang đậm hương vị của đất trời vùng cao. Một trong số những món ngon nổi tiếng là xôi nếp Tú Lệ. Xôi nếp được làm từ gạo nếp Tú Lệ, lúa nếp này chỉ có thể trồng ở vùng núi cao, nơi đất không được màu mỡ như ở đồng bằng, chỉ có bà con dân tộc quanh vùng Tú Lệ mới cấy nhiều loại nếp này. Năng suất nếp Tú Lệ thấp hơn nhiều so với loại nếp khác nên càng hiếm và khó tìm.
Cánh đồng lúa Tú Lệ mùa lúa chín
Lúa nếp Tú Lệ to khóm, lá xanh đậm. Nếp Tú Lệ khi được nấu nên vô cùng thơm, một nhà nấu cả xóm đều biết. Ngày giỗ, ngày tết nếu cúng xôi bằng các loại nếp khác, người ta đơm xôi lên lúc nóng thì dẻo thơm, nhưng hạ xuống thì xôi đã bị cứng và hết mùi thơm. Còn đối với xôi được nấu bằng nếp Tú Lệ kể cả lúc đơm lên hay lúc hạ xuống thì đều thơm và rất dẻo, dù để mấy ngày thì mùi vị và độ dẻo đều không hề thay đổi. Khi đến nhà một người bạn là người dân tộc Thái tôi đã được ông của bạn kể về sự tích của loại nếp này vô cùng hấp dẫn và càng hiểu thêm rất nhiều điều về các dân tộc ở nơi đây.
Thiếu nữ người dân tộc thái đang đồ xôi nếp Tú Lệ
Sau khi các dân tộc Thái, Mèo, H-mông đã dẹp yên thú rừng, giặc giã và đã phân định được đất đai của các làng bản. Trời sai chim thần bay về nhả hạt. Nhưng loại nếp rồng này là đặc sản chỉ dành cho những buổi tế lễ của Thiên Đình, tuyệt nhiên không được dùng vào các công việc khác. Chim thần vô ý ngậm mấy hạt và đã thả nhầm xuống vùng đất các làng bản trên vùng núi Tú Lệ thuộc dãy Hoàng Liên Sơn nay. Khi dân chúng nấu ăn thấy tỏa mùi thơm khác lạ, ai cũng ngĩ rằng Ngọc Hoàng thương dân vùng này vất vả nên đã ban cho một loài giống đặc biệt. Ngọc Hoàng bắt chim thần hỏi tội rồi sai một vị thần xuống trần gian đòi lại giống nếp Tú Lệ. Dân làng họp lại rồi cử một bô lão cao tuổi nhất theo Thần tới tận Thiên Đình. Trước khi đi, bà con họp lại bàn nhau mang lễ vật quý dâng lên cho Ngọc Hoàng để đổi lấy giống gạo quý. Tới nơi bô lão quỳ xuống cầu xin Ngọc Hoàng tha tội rồi dâng nào vàng, nào bạc …Ngọc Hoàng lắc đầu không đồng ý bắt phải đem trả. Bô lão cầu xin mãi không được bèn xin Ngọc hoàng cho quỳ ở đây để có thể chuộc tội và cầu xin Ngọc Hoàng ban phước. Sau mười ngày đêm quỳ, cuối cùng Ngọc Hoàng cũng cảm động và bằng lòng ban cho dân làng ở đây trồng loại nếp này.
Xôi nếp Tú Lệ thơm ngon sau khi đồ xong
Ngày xưa loại nếp này chỉ dùng để tiến Vua và cống nạp cho các quan cao ở vùng, người dân rất ít được ăn vì có rất ít. Ngày nay, đời sống của dân đã được nâng cao rất nhiều, loại nếp này rất hiếm nhưng vì ở đây nên người dân có thể dễ dàng tìm và mua được. Của ngon thường hiếm, chỉ có ở nơi đây mới có nên những người ở nơi khác đến đây chơi cũng chỉ thưởng thức được một hai lần mà thôi. Khi đến đây chơi không ai là không được nghe kể về sự tích của loại nếp này. Câu chuyện được lưu truyền qua rất nhiều đời. Sự tích này đã được tập thể người dân tộc Thái sáng tác ra để giải thích cho sự có mặt của loại nếp Tú Lệ, trong kho tàng văn học dân gian của người Thái-Tây Bắc. với sự sáng tạo và tinh thần tập thể rất cao, người Thái đã tạo nên những tác phẩm có giá trị rất cao trong văn học, phản ánh được cuộc sống của người dân nơi đây, mang đậm bản sắc dân tộc, giúp cho mọi người hiểu rõ hơn được sự cố gắng, miệt mài lao động và có thể hi sinh cả bản thân để giữ lại những thành tựu mà mình làm ra. Khuyên răn con người ta phải biết trân trọng yêu quý những gì đang có, những gì mà mình đã phải cố gắng làm ra và phải biết giữ gìn, bảo vệ những thành qủa mà mình đạt được.
Xôi nếp là món ăn không thể thiếu trong các ngày lễ lớn của người dân tộc Thái.
Loại nếp Tú Lệ này để đồ xôi, làm bánh cúng lễ thần trời, thần đất, cầu mong cho người dân có được một cuộc sống bình yên, hạnh phúc, muà màng bội thu.
Qua câu truyện mà tôi đã sưu tầm được qua lời kể của ông một người bạn dân tộc Thái đã giúp cho bản thân tôi hiểu biết thêm được rất nhiều điều, về các phong tục tập quán ở nơi đây và biết được sự tích của loại nếp Tú Lệ này, biết được người dân nơi đây đã phải lao động miệt mài, chăm chỉ thế nào để làm ra những sản phẩm mà mình đang sử dụng, biết quý trọng và tiết kiệm những sản vật mà quê hương mình sản xuất ra được. Loại sản vật này giờ đây đã nổi tiếng được bạn bè gần xa biết đến. Khi đến nơi đây mà không thưởng thức nó thì đã bỏ lỡ một cơ hội vô cùng quý. Nếu có dịp đến với quê hương Yên Bái, ngược vào vùng Văn Chấn, Nghĩa Lộ tươi đẹp này thì bạn hãy thử một lần thưởng thức loại xôi được đồ bằng lúa nếp Tú Lệ. Chắc chắn rằng dù thử một lần các bạn cũng sẽ nhớ mãi không bao giờ quên được hương nếp nơi núi rừng miền tây.
Nếu bạn đã từng nghe đến đặc sản này nhưng chưa một lần nếm thử hãy nhanh tay đăng ký tour Hà Nội - Nghĩa Lộ - Tú Lệ - Mù Cang Chải đồng hành cùng vietmountain travel khám phá những khoảnh khắc tuyệt vời nhất nhé. Tổng đài: 02462.82.88.22
Tổng hợp: vietmountain travel
Comments